ΑΥΤΟΝΟΜΙΑ ή ΑΜΦΙΒΟΛΙΑ (από το 2^ο ως το 3^ο έτος)

·       εγκατάλειψη της πλήρης εξάρτησης της βρεφικής ηλικίας

·       αρχίζει να εξερευνά

·       άσκηση στον έλεγχο των σφιγκτήρων

·       ενθάρρυνση, ευκαιρίες για άσκηση της αυτονομίας  (ντύσιμο,φαγητό,καθαριότητα)

·       υπερηφάνεια για τις  επιλογές και τις πράξεις

·       κάθε αποτυχία όχι πανωλεθρία αλλά ευκαιρία να ξαναδοκιμάσει εμπειρότερο

ΑΜΦΙΒΑΛΛΕΙ

·       υπερπροστατευτικότητα

·       περιορισμός

·       επιβολή της βοήθειας

·       χρησιμοποίηση της φυσικής ντροπής που νιώθει όταν αποτυγχάνει ως μέσο χειραγώγησης και πειθάρχησης

·       μεγαλοποίηση των σφαλμάτων κ των αποτυχιών για να του δείξουν οι γονείς ότι πρέπει να υπακούει στις απαγορεύσεις και τις επιθυμίες τους

του διδάσκουν πως πρέπει να φέρεται.

Ελευθερία σε λογικά όρια

Η έννοια της επιβολής ορίων όχι ασυμβίβαστη προς την έννοια της αυτονομίας. Ο κόσμος είναι υπερβολικά μεγάλος,πολύπλοκος δύσκολος για να τον χειριστεί κ να τον ελέγξει.Αν μείνει χωρίς όρια κινδυνεύει να χάσει την εμπιστοσύνη στον εαυτό του αλλά και στον κόσμο.

ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑ ή ΕΝΟΧΗ (3^ο ως 6^ο έτος)απεριόριστη ποσότητα ενέργειας που διοχετεύεται σε κάθε είδους δημιουργική δράση. καλπάζουσα φαντασία, του επιτρέπει να εξερευνήσει τον κόσμο των δυνατοτήτων κ των πιθανών λύσεων. κάνει κάτι για τη δράση κι όχι για το τελικό αποτέλεσμα. Αν οι πρωτοβουλίες του είναι μέσα στις δυνατότητες του παιδιού κ στα ορια που θέσανε οι γονείς θα αποκτήσει μια γενικευμένη τάση για πρωτοβουλία. Αλλιώς θα νιώθει ενοχή για ό,τι κάνει στη πραγματικότητα ή τη φαντασία. 

ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΟΤΗΤΑ ή ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ (σχολική ηλικία)

ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ή ΣΥΓΧΥΣΗ ΡΟΛΩΝ (εφηβική ηλικία)

ΟΙΚΕΙΟΤΗΤΑ ή ΑΠΟΜΟΝΩΣΗ (νεανική ηλικία)

 

Η αυτονομία είναι μια σειρά από κατακτήσεις. Η κατάκτηση εμπεριέχει την απώλεια, για να κατακτήσω κάτι νέο αυτό θα σημαίνει να χάσω το παλιό. Αν μη τι άλλο με τον τρόπο που το είχα. Κι αυτό έχει πόνο. ¨Ένα πόνο όμως που ευνοεί την ανάπτυξη και γι αυτό όχι μόνο δεν είναι χρήσιμο να προλαμβάνεται αλλά αντίθετα είναι καλό να αφήνεται να αναδυθεί, να αντιμετωπίζεται. Ο πόνος είναι μερος της ζωής και ωθεί προς την αναπτυξη.

Στη προσπάθεια του παιδιού για την αυτονομία ο τρόπος που θα αντιδράσουν οι γονείς είναι πολύ σημαντικός. Δυο ακραίες περιπτώσεις που μπορούν να είναι καταστροφικές για το παιδί:

Α. η μητέρα το κρατά προσκολλημένο επάνω της, καθιστώντας δύσκολες ή ανέφικτες τις απομακρύνσεις του (και η ανάπτυξη ενός ατόμου γίνεται από πολλές μικρές απομακρύνσεις στη διάρκεια της ζωής)

Β. όταν η ίδια το απομακρύνει από την ίδια, ωθώντας το προς την αυτονομία σε μια στιγμή κατά την οποία αυτή η ικανότητα δεν είναι ακόμη μέσα του, δημιουργείται μέρα με τη μέρα, στην καθημερινή του μαρτυρία.

Η ικανότητα για απόκτηση της αυτονομίας έχει να κάνει με το ρυθμό και το χρόνο του παιδιού. Χρήσιμη μια στάση που να λαμβάνει υπόψη τις ανάγκες του όπως το ίδιο τις βιώνει και τις εκφράζει, είτε θέλει να εξερευνήσει το χώρο γύρω του είτε όταν θέλει να μείνει προσκολλημένο στη μαμά για να νιώσει περισσότερη ασφάλεια.

Η στάση που έχουμε ως μητέρες δε προέρχεται τόσο από μια καλή ή κακή θέληση όσο από την ιστορία του καθένα μας στη δική μας σχέση ως παιδιά με τους δικούς μας γονείς.

Το παιδί θέλει να εμπλέξει τη μητέρα στον κόσμο του. Είναι αναγκαίο όμως μια τέτοια συμμετοχή να γίνεται στα πλαίσια της αναγνώρισης ότι το παιδί είναι ένα ξεχωριστό άτομο. Η ανάγκη αυτή του παιδιού για προσκόλληση εναλλάσσεται  με την επιθυμία να απομακρυνθεί από αυτή. Ένα μπρος-πίσω, μακριά-κοντά. Η συμπεριφορά της μητέρας στη φάση αυτή είναι θεμελιώδης στο να μπορέσει το παιδί να προχωρήσει προς τον αποχωρισμό και την αυτονομία. (πόνος για μας που ίσως συνηθίσαμε να είμαστε τόσο σημαντικοί για εκείνο, πόνος και για εκείνο). Εδώ χρειάζεται η καλύτερη δυνατή ισορροπία ανάμεσα στις ανάγκες του παιδιού και στις δικές μας ανάγκες.

Υπάρχει μια ολική εξάρτηση της ανθρώπινης ύπαρξης στην αρχή της ζωής κι αυτό μπορεί να είναι μια παγίδα για πολλές μητέρες λέει η Φρανσουάζ Ντολτό.

Δεν είναι εύκολο πράγμα η αλλαγή για κανέναν.Όταν ένα παιδί μεγαλώνει έχει ανάγκη να αλλάζει και η στάση των γονιών απέναντι του σύμφωνα με τις ανάγκες του.να έχουν ανοιχτή την αγκαλιά όταν θέλει να γυρίσει και να του επιτρέπουν να απομακρύνεται όταν θέλει να εξερευνήσει τον κόσμο γύρω του. Ένα συνεχές παιχνίδι κοντά-μακριά.

Το προφίλ των μητέρων σήμερα που φέρνουν με ακραίο τρόπο αξίες όπως: να ωθεί το παιδί να έχει επιτυχία σε όλους τους τομείς, από το σχολείο μέχρι τον αθλητισμό. Που παροτρύνει προς την αυτονομία, την αυτάρκεια, την ανάπτυξη των ικανοτήτων, την κοινωνικοποίηση, το πρόωρο ζευγάρωμα με το άλλο φύλο. Ωθεί σε συναισθήματα ντροπής και ενοχής όταν δε καταφέρει να έχει πολλούς φίλους. Σε αντίθεση με το προφίλ που υπήρχε παλιά μητέρες καταπιεστικές, αποπνικτικές, ζηλιάρες για τους φίλους των παιδιών, για τους αρραβωνιαστικούς, αρραβωνιαστικιές.